Scrum Master Pes Etme! Yıldızın Parlayacak!
Scrum Master, Scrum kuralları ve değerleri doğrultusunda, Scrum ekibinin ürettiği değeri arttırmak için çalışan hizmetkar bir liderdir. Ekibin verimli çalışması için arka planda görünürlüğü az olan birçok işten sorumludur; ekibe koçluk ve mentorluk yapar, ekibi yararsız dış etkileşimlerden korur, işbirliği ortamı yaratır, çatışmaları kolaylaştırır, ekibin engelleri için koşturur. Bütün bunları yaparken kendini değil, ekibi parlatmayı hedefler. Ne yazık ki, Scrum Master’ın bu yaklaşımı organizasyonlarda “pasiflik” olarak algılanabiliyor ve Scrum Master’a hak ettiği değer çoğu zaman verilmiyor.
Ancak iş dinamikleri değişiyor!
Gartner “2028’de nasıl çalışacağız?” isimli makalesinde, CIO’lara lider seçerken Scrum Master’ın özelliklerini göz önünde bulundurmalarını öneriyor. Makale, günümüzün ekip yöneticileri tarafından yapılan kontrol, denetleme, bilgi toplama ve raporlama gibi idari işlerin tamamının algoritmalar ve robotlar tarafından yapılacağını ön görüyor. Geleceğin ekip yöneticilerinin sezgi, empati ve iletişim gerektiren insan odaklı faaliyetlere zaman harcayacaklarını vurguluyor. Günümüzde “takım çalışmasına yatkınlık” yalnızca bir yetkinlik olarak değerlendirilirken, 2028’de organizasyonların takım odaklı yaklaşıma göre şekilleneceğinin altını çiziyor.
Bu cümleleri okuyan Agilist’ler muhtemelen “Günaydın Gartner” diyeceklerdir. Burada gözden kaçırılmaması gereken nokta, Agile dünyada konuşulan konuların, iş dünyasına yön veren kurumlar tarafından da konuşulmaya başlanmış olmasıdır.
Ben de makaleyi okuduğumda, içimden “Hor görülen, arka planda yaptığı iş bir türlü anlaşılmayan Scrum Master’ın değeri anlaşılıyor mu yoksa?” dedim.
Makaleyi okuduğum hafta Agile Turkey Summit’te Scrum.org’un CEO’su Dave West’in sunumunu dinleme fırsatım oldu. West, sunumunda önem kazanan kişilik niteliklerinden bahsetti. Özellikle “Agreeableness” üzerine vurgu yaptı. Yani uyumlu, arkadaş canlısı, şefkatli ve iş birlikçi kişilere çok daha fazla ihtiyaç duyulacağından söz etti ve şöyle bir espri yaptı: “Nasıl yani? Biz böyle insanları iş dünyasında etkisiz olarak bilirdik!”
Peki, ne değişti de iş dünyasında sahip olunması gereken yetkinlikler farklılaşıyor? Buradaki dönüşümü iki boyutta inceleyebiliriz:
· İş problemlerinin değişimi
· İnsanlık bilincinin gelişimi
İş Problemlerinin Değişimi
İş dünyasında karşımıza çıkan problemler eskisinden çok farklı. Değişkenliğin, belirsizliğin, karmaşanın ve muğlaklığın (VUCA) arttığı bir ortamda iş problemleri de karmaşıklaşıyor. Karmaşık problemleri lineer bir düşünme şekliyle, yani neden-sonuç ilişkisiyle çözmek mümkün olmuyor. Neden-sonuç ilişkisiyle çözülebilen problemlerde işimiz daha kolay; bu problemleri, işin uzmanına danışarak, geçmiş veriyi inceleyerek, yani hazır bilgiyle çözüme kavuşturabiliyoruz.
Nedensellik ile çözemediğimiz karmaşık problemler için doğru yöntem deneyciliğe yönelmektir. Deneycilik bilgiye deney yoluyla ulaşabileceğimizi belirtir; yani çözümün işe yarayıp yaramayacağını ancak deneyerek bulabileceğimizi söyler.
Peki, deneycilikle iş dünyasında ihtiyaç duyulan yetkinliklerin arasında nasıl bir bağlantı var?
Deneycilik riskli bir iştir, sonucunda başarılı da olabilirsiniz, başarısız da… Başarısız olduğunuz takdirde yargılanacağınız bir ortamda, yeni şeyler denemeye cesaret edemezsiniz. Bununla birlikte, yeni şeyler denemek yeni fikirlerle, yani yaratıcılıkla mümkündür. Yaratıcı fikirlerin ortaya çıkabilmesi için başarısızlığın yargılanmadığı, otonomi ve proaktivitenin desteklendiği, özgür çalışma ortamlarına ihtiyaç vardır. Emir-komuta ortamında ne deneycilikten söz edebiliriz ne de yaratıcılıktan.
Dolayısıyla yeni dünyada, insanlara neyi nasıl yapacağını söyleyen, denetleyici ve kontrolcü bir profil yerine, insanlara alan tanıyan, onlara yardımcı olan ve onlarla empati yapabilen profillere; yani bizim Scrum Master’ımız gibi liderlere ihtiyaç duyulacak.
İnsanlık Bilincinin Gelişimi
Çocuklarımız bizlere benzemiyor, onları yalnızca para ve ego motive etmiyor. Gartner, “2028’de nasıl çalışacağız?” isimli makalesinde National Society of High School Scholars’ın yaptığı bir araştırmadan söz ediyor. Araştırmaya göre her on lise öğrencisinden altısı gönüllü olarak eğitim, sağlık, sosyal eşitlik, çevre kirliliği, açlık ve fakirliğe karşı mücadele konularına zaman ayırıyor. Her iki öğrenciden biri sosyal sorumluluk gösteren organizasyonlarda çalışmayı hedefliyor. Bu araştırmalar “ben” bilincinden “biz” bilincine doğru bir evrimin işareti.
İnsanlık “biz” bilincine doğru evrildikçe, varlığımızı egomuzla özdeşleştirme eğilimimiz azalacak. Bu eğilimin azalmasıyla, egoyu besleyen statü elde etme, hiyerarşide yükselme, başkaları üzerinde söz sahibi olma arzuları da kırılmaya başlayacak. Statüden bağımsız değer üretmek ön plana çıkacak.
Frédéric Laloux, “Reinventing Organizations” (Organizasyonların Yeniden Şekillendirilmesi) isimli kitabında insanlık bilincinin gelişiminin organizasyonlara yansımasını ele alıyor. Kitap kapsamında “biz” bilinciyle hareket eden on iki organizasyon inceleniyor. Bu organizasyonlarda çalışanlara yeteneklerini otantik olarak ortaya koyabilecekleri ve birlik içinde değer üretecekleri bir ortam sağlanıyor. Bugün için bu ortam ütopik görünse de, kitabın geleceğin organizasyonlarıyla ilgili vizyon oluşturduğuna inanıyorum.
Geleceğin organizasyonlarında bugünün gençleri ve çocukları çalışacaklar. Onlara bireysel başarı, statü ve başkalarından üstün olma isteği bize ifade ettiğinden çok daha az şey ifade edecek. Dışarıdan iyi görünen bir hayat yerine içeriden iyi hissettiren bir hayat yaşamanın peşinde olacaklar. Ruhlarını besleyebilecekleri ve kalplerini unutmak zorunda bırakılmadıkları organizasyonlarda çalışmak isteyecekler. İhtiyaç duyacakları liderler de, onlara bu ortamı sağlayan, duygusal zekası yüksek liderler olacak.
Hem iş problemlerinin değişimi, hem de insanlık bilincinin gelişimi çalışma kültürümüzü derinden değiştirecek. Scrum Master’ın yetkinlikleri bugün olduğundan çok daha önemli olacak. Günümüzde statükocu yaklaşım yüzünden değeri anlaşılmayan Scrum Master’ın yıldızı parlayacak.
Kaynaklar:
“How We Will Work in 2028?” / Gartner, yenilenme: 17.07.2019, yayınlanma: 27.02.2018
“The 8 Stances of a Scrum Master” / Barry Overeem, 05.2017
“Stacey Matrix” / Doğan Güneş, 11.03.2019
“Management 3.0” / Juergen Appelo, 2011
“Reinventing Organizations” / Frédéric Laloux, 2014
